OBRAZ GERSONA

Przekazanie obrazu z kolekcji Kronenberga Muzeum Zamku Królewskiego w Warszawie.

Z okazji jubileuszu 140-lecia Banku Handlowego, Fundacja Bankowa im. Leopolda Kronenberga przekazuje Muzeum Zamku Królewskiego w Warszawie obraz Wojciecha Gersona Odpoczynek w szałasie tatrzańskim.

Odpoczynek w szałasie tatrzańskim z 1862 roku uważany jest za jeden z najlepszych obrazów Wojciecha Gersona. Był własnością Leopolda Kronenberga założyciela Banku Handlowego w Warszawie S.A., filantropa i kolekcjonera polskich dzieł sztuki. Podobnie jak znaczna część zbiorów polskiego malarstwa rodziny Kronenbergów, obraz zaginął w czasie II wojny światowej i znalazł się na liście utraconych zabytków polskich.

Obraz pojawił się niespodziewanie w katalogu firmy Sotheby's na aukcji londyńskiej „British and Continental Pictures”. Dzięki wspólnym staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz polskich placówek dyplomatycznych, jego sprzedaż została zablokowana. Otworzyło to drogę Fundacji Kronenberga do podjęcia zakończonych sukcesem negocjacji z posiadaczem obrazu z Republiki Południowej Afryki.

Wojciech Gerson - polski malarz, ilustrator, publicysta, organizator życia artystycznego, wykształcony w uczelniach plastycznych Warszawy i Petersburga, żyjący w latach 1831-1901. Wybitny przedstawiciel realizmu, współzałożyciel Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych (1860 rok), profesor w warszawskiej Klasie (Szkoły) Rysunkowej (w latach 1872-1896). Odgrywał zasadniczą rolę w życiu artystycznym Warszawy i Królestwa Polskiego. Olbrzymi dorobek malarski obejmuje ponad 500 płócien, był również autorem malowideł ściennych. Specjalizował się w realistycznej tematyce rodzajowej, pejzażu, kompozycjach historycznych, religijnych, malował alegorie, portrety oraz akty. Wiele z jego dzieł można dziś oglądać w muzeach narodowych w Warszawie, Krakowie, Szczecinie i Poznaniu.

Kolekcja Kronenbergów

Leopold Kronenberg dla większości znany był jako bankier, inwestor, magnat kolejowy i przemysłowiec. Mało kto wie, że był on także miłośnikiem sztuki. Józef Ignacy Kraszewski pisał o Leopoldzie Kronenbergu, że „miał miłość piękna i sztuki”.

Bankier z duszą artysty

Leopold Kronenberg był kolekcjonerem obrazów. Niestety, dziś trudno dokładnie ustalić, jakie obrazy znajdowały się w jego kolekcji. Pewne jest, że w roku 1863 kupił od Wojciecha Gersona obraz Odpoczynek w szałasie

tatrzańskim, który należał do spadkobierców Kronenberga do roku 1939. Z kolei w roku 1860 Józef Simmler namalował portret córek Kronenberga, Marii Róży i Róży Marii Karoliny, który do dziś znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Wiemy też, że Kronenberg chciał w 1873 roku zamówić obraz u Jana Matejki przedstawiający sejm, na którym posłowie zdeptali projektowany przez Andrzeja Zamoyskiego Zbiór praw sądowych na mocy konstytucji roku 1776 przez J.W. Andrzeja Zamoyskiego ekskanclerza koronnego ułożony... Matejko jednak nie podjął się tego zadania, mimo że Kronenberg proponował mu ogromne honorarium.
Leopold Kronenberg był dwukrotnie portretowany przez Leopolda Horowitza: pierwszy raz w 1877 roku, drugi obraz został ukończony już po śmierci Kronenberga w 1879 roku.

Imponujące zbiory dzieł

Część zbiorów Leopolda Kronenberga przeszła na własność jego najmłodszego syna, Leopolda Juliana. Na uwagę w zbiorach juniora zasługuje dzieło Canaletta przedstawiające widok Ujazdowa i Łazienek. Obraz ten zakupiono w Petersburgu w 1875 roku i powieszono w rodzinnym pałacu przy placu Ewangelickim. W 1934 roku dzieło trafiło do Zamku Królewskiego w Warszawie. Leopold Julian posiadał także trzy akwarelowe widoki Warszawy autorstwa Zygmunta Vogla: Widok Krakowskiego Przedmieścia w Warszawie (1795 rok), Widok Warszawy wzięty spod ogrodu klasztoru św. Kazimierza (1819 rok) oraz Widok Warszawy wzięty z Pragi spod kościoła Loretańskiego (1821 rok). Dwa ostatnie pochodzą prawdopodobnie z kolekcji Leopolda Kronenberga i w roku 1930 zostały przekazane Muzeum Narodowemu w Krakowie.

W kolekcji Leopolda Juliana były także: Widok na dawny kościół pijarski  Marcina Zalewskiego, Krajobraz Chrystiana Brealauera, Gra w mariasza Januarego Suchodolskiego, Białonóżka (1873 rok) Juliusza Kossaka, Śmierć Leszka Białego (1880 rok) Jana Matejki, Krajobraz polski Władysława Maleckiego, Sprzedaż amuletów (1875 rok) Henryka Siemiradzkiego, Dwaj jeźdźcy (1875 rok) i Olszynka Grochowska autorstwa Jana Rosena. Chętnie kupował także obraz malarzy współczesnych. Wśród nich można wymienić: Pochód cyganów Ludwika Kurelli, Ranny powstaniec (1881 rok) Stanisława Witkiewicza, Gwiaździsta noc Józefa Chełmońskiego, W upojeniu (1910 rok) Apoloniusza Kędzierskiego.
Kronenbergowie posiadali także zbiór miniatur, sporą bibliotekę, kolekcję autografów polskich znakomitości, czy zbiór rękopisów i archiwaliów związanych z historią Polski. Część z tych dzieł bezpowrotnie zaginęła w czasie ostatniej wojny.

Mecenas architektury

Kronenbergowi bardzo zależało, aby pobudzić do życia warszawskie środowisko artystyczne. Nie szczędził zatem zamówień, za które płacił spore pieniądze. W roku 1868 rozpoczął budowę wielkiego pałacu przy placu Ewangelickim u zbiegu ulic Królewskiej i Mazowieckiej. Budynek zaprojektował architekt

z Berlina - Jerzy Henryk Fryderyk Hitzig. Połączył w nim motywy włoskiego i francuskiego renesansu oraz późnego klasycyzmu. Leonard Marconi wykonał dekoracje rzeźbiarskie, a u Wojciecha Gersona zamówiono projekty malowideł we wnętrzach. Pałac Kronenberga był synonimem luksusu i bogactwa aż do końca XIX wieku. W 1960 roku pałac został rozebrany. Na jego miejscu w latach 1974 - 1976 został zbudowany Hotel Victoria. Pod opieką Leopolda Kronenberga w 1873 roku powstał w Warszawie także gmach Banku Handlowego, według projektu Leonarda Marconiego. Pracujący dla niego artyści, architekci cenili w Kronenbergu rzadko spotykaną zaletę, jaką jest swoboda przy realizacji ich własnych zamierzeń artystycznych.